شادمن فقير ۽ سندس پويان

جيئن اڳ ۾ لکيو ويو آهي ته هن لغاري قبيلي مان سوڍل فقير چاڪر ڪوٽ مان لڏي شهر لغاري بجراڻي آيو ۽ ميوو خان چاڪر ڪوٽ ئي رهجي ويو هو. سوڍل فقير جو پٽ شادمن فقير جنهن کي وڏو فقير به ڪري ڪوٺيندا هئا اهو سيلاني فقير هو. سندس گذر سفر پنهنجي چاڪر ڪوٽ ۾ ڇڏيل زمين تي هو ۽ پاڻ “سُرندو” هٿ ۾کڻي گشت ڪندو هو. انهي ڪري ماڻهو کيس پئسا يا جنس وغيره ڏيندا هئا. اڳين زماني ۾ سرندي وڃائڻ سان ماڻهو مان جن ڪڍندا هئا. جنهن جو مظاهرو اڄ ڪلھ گاجي شاھ جي ميلي ۾ ڏسڻ ۾ اچي ٿو. ٿي سگهي ٿو ته شادمن فقير به سرندو وڃائي ماڻهن مان جن ڪڍندو هجي. فقير وٽ ڳوٺ لغاري بجراڻي ۾ هڪ “داريو” (اوطاق) هوندو هو. جتي پري کان ماڻهو اچي ساڻس ڪچهري ڪندا هئا. داريئي هلائڻ ۾ سندس ڳوٺ وارن لغارين جي به ڪافي مدد هوندي هئي. شادمن فقير کي ٻه پٽ ڄاوا جن مان هڪ جو نالو صاحب ۽ ٻئي جو نالو عيسن هو. اهي ٻئي پٽ کيس ڏاڏي پوٽي زال مان هئا. انهي حساب سان ٿي سگهي ٿو ته اها ميوو فقير جي ڌي هجي. انهي مائي جي انتقال کان پوءِ کيس داريئي هلائڻ جي سخت تڪليف ٿيندي هئي. جنهن ڪري هي لاڙ ضلع ٿرپارڪر هليو ويو. شادمن فقير کنڊر لغاري يعني هاڻوڪي واگهريجي تعلقو جيمس آباد ۾ آيو. اتي سندس ڏي وٺ ۽ پنهنجائپ ته اڳي ئي گهڻي هئي جنهن ڪري جمعو ولد لاکي لغاري کي پنهنجي ڌي جو سنڱ ڏنو جتان کيس سوڍل فقير ٻيون ۽ مقصودو فقير نالي پٽ ڄاوا ۽ هڪ ڌي به ڄايس جيڪا شهر واگهريجي نهال خان لغاري کي پرڻائي ڏني. شادمن فقير کان پوءِ سندس چارئي پٽ گهڻو وقت لغاري بجراڻي ۾ رهيا. هن فقير گهراڻي وارن سان ٻين لغارين جون مٽي مائٽيون به ٿيڻ لڳيون. جهڙوڪ: مقصودي فقير جي شادي فضل جي ڌي، بلوچ خان جي ڀيڻ سان، سوڍل فقير ٻيون جي شادي سعيد خان وڏي جي ڌي يا گلشير وڏي جي ڀيڻ سان اهڙي طرح مراد ولد صاحب جي شادي باگاڻين سان ٿي. ميوو جيڪو ميوو اول جو پوٽو هو ۽ ميان داد جو پٽ هو ان جي شادي ڪمال خان ميراڻي جي ڌي يا ميرڻ ۽ عبدالله جي ڀيڻ سان ٿي. مقصودي فقير کي چار پٽ هئا. حاصل فقير، دودو فقير، ماڻڪ ۽ سلطان فقير ٿيا. ان کان علاوه ٽي نياڻيون ٿيون. ان مان هڪ بخش علي ولد گلشير، ٻي مٺل ولد ميرڻ ۽ ٽين ڏتل خان ولد ميوو خان فقير کي پرڻائي ويئي. اهڙي طرح ڏي وٺ سان ٻئي لغاري قبيلا يعني مڱڻاڻي ۽ مراداڻي يا فقير پاڻ ۾ کير کنڊ ٿي ويا ـ
سال 1914ع ڌاري درياھ ۾ ٻوڏ اچڻ سبب يا ٿي سگهي ٿو ته لغارين سان ٿوري اڻبڻت سبب هنن فقيرن مان مقصودو فقير ۽ سوڍل فقير سندن اولاد سميت جيمس آباد ضلع ٿرپارڪر ڏانهن لڏي ويا. اهي سمورا تقريبن ڏيڍ مهينو شهر جيمس آباد ۾ زمين وٺڻ جي خيال سان ويٺا رهيا، ياد رهي ته جيئن اڳ ۾ لکيو ويو آهي ته شادمن فقير جي ٻي شادي کنڊر لغاري تعلقو جيمس آباد مان ٿيل هئي. انهي حساب سان اتي جا لغاري سندن مائٽ ٿي ويا. يعني سوڍل فقير ۽ مقصود فقير جا ناناڻا اتي ئي رهائش پذير هئا. ان کان سواءِ شادمن فقير جي به اوڏانهن ڄاڻ سڃاڻ ڏيٺ ويٺ گهڻي هئي. اهو ئي سبب هو جنهن ڪري مقصودي فقير ۽ سوڍل فقير اوڏانهن جو رخ ڪيو. آخرڪار واگهريجي جي هڪ زميندار کين هڪ واھ جي پڇڙي ۾ ڪجھ زمين ڏني ۽ اتي گهرجوڙيائون. بئراج ٺهڻ کان پوءِ دودو فقير ولد مقصودو فقير 2700 ايڪڙ زمين خريد ڪئي جتي هينئر سندس ڳوٺ ٻڌل آهي. ماڻڪ فقير ولد مقصودو فقير پيءُ جي انتقال کان پوءِ گهڻو وقت اتي رهي نه سگهيو ۽ واپس ڳوٺ لغاري بجراڻي لڏي آيو ۽ زمين جيڪا هنن کي سرڪار وٽان ڪچي ۾ يڪساله تي مليل هئي اُها زمين سنڀالڻ لڳو. هن پنهنجي گهر جي ڀرسان تيل ڪڍڻ وارو گهاڻو لڳايو، ڪجھ سالن کان پوءِ درياھ جي اٿل سبب يا ڪنهن ٻئي سبب آخر ۾ هن ڳوٺ دودي خان جي اوڀر طرف سعيد خان جي ڳوٺ جي ڀرسان پنهنجي زمين ورتي ۽ ڳوٺ لغاري بجراڻي ڇڏي آيو. سندس گهر جيڪو اٽڪل ايڪڙ کن ايراضي ۾ هو جنهن ۾ هڪ هُڙي به هئي پنهنجي سُهري قادر بخش ولد بهادر (پليو) کي ڏيئي ڇڏي. اهڙي طرح ٻين فقيرن يعني صاحب ۽ سوڍل به ڳوٺ ڇڏي اتي اچي آباد ٿيا. سوڍل ۽ صاحب ڪجھ وقت کانپوءِ لغاري بجراڻي آيا پر پوءِ سوڍل فقير وري آيو. انهيءَ کان پوءِ سندن اولاد ۾ ڳوٺ ايندو رهيو ۽ جيڪا زمين هنن کي يڪساله گرانٽ ۾ هر سال ملندي هئي اها آباد ڪندا هئا. آهسته آهسته تعلق جيمس آباد ۾ مستقل طور آباد ٿي ويا. هنن فقيرن جا ڪيترائي وڏا ميان نور محمد جي قبرستان ۾ دفن ٿيل آهن. جنهن جو اڳ ۾ ئي ذڪر ڪيو ويو آهي. فقط ميوو فقير شاهپورجهانيان جي “محمود شاھ” واري قبرستان ۾ دفن آهي ـ